Особливості техногенного впливу лісокористування на чистоту води у гірських лісових водотоках

  • Volodymyr Korzhov Український науково-дослідний інститут гірського лісівництва імені П. С. Пастернака https://orcid.org/0000-0002-3201-1199
  • Vasyl Kudra Український науково-дослідний інститут гірського лісівництва імені П. С. Пастернака https://orcid.org/0000-0003-2205-0861
Ключові слова: гірські умови; лісозаготівлі; трелювальні волоки; ерозія ґрунтів; лісові водотоки; каламутність.

Анотація

Під час здійснення лісозаготівель у гірських умовах із застосуванням наземного транспортування деревини відбувається трансформація лісового ґрунту як у межах лісосіки, так і на трелювальних волоках. Трелювальні волоки, по яких заготовлена деревини доставляється до навантажувальних майданчиків, прокладаються на схилах різної стрімкості, що спричиняє порушення монолітної структури ґрунту та утворення значних обсягів експлуатаційної ерозії. Внаслідок багаторазового проїзду лісових машин по волоках формуються глибокі колії, по яких відбувається поверхневий стік води до підніжжя схилу, яка потрапляє у водотоки. Тому волоки одночасно є і руслами стоку води, яка концентрується на них у разі виникнення інтенсивних опадів та внаслідок cніготанення. При цьому разом із водою виносяться і частинки лісового ґрунту, що призводить до забруднення води.

Дослідженнями зарубіжних і вітчизняних науковців встановлено, що основним потенційним впливом на чистоту води внаслідок лісогосподарської діяльності є потрапляння у річки частинок землі з доріг і трелювальних волоків. Тому одним із важливих завдань є встановлення ступеня впливу техногенних чинників, які виникають під час лісокористування, на ступінь забруднення води в лісових водотоках. З огляду на це, були здійснені чотирирічні дослідження на двох лісових водозборах з метою вивчення ступеня каламутності води в руслах рік. У результаті дослідження встановлено чітку тенденцію щодо збільшення каламутності води в робочі дні (понеділок-п’ятниця) та її суттєве зменшення під час не робочих днів (субота, неділя). При цьому характерним є зростання забруднення води, починаючи з вранішніх годин з поступовим його зменшенням наприкінці робочого дня.

Посилання

Bybluk, N., Styranivsky, O., Korzhov, V. & Kudra, V. (2010). Timber harvest-ing in the Сarpathians: еcologica lproblems and methods to solve them. Journal of forest science,56 (7), 333-340. https://doi.org/10.17221/111/2009-JFS
Byblyuk, N. I., Styranivsky, О. А., Herys, M. І, Boyko, М. М., Oliynyk, М. I. & Shchupak, А. L.(2016). The Research of the Influence of Tracked and Wheeled Skidders on the Forest Environment in the Conditions of Skole Beskids. Some research results of the influence of different types of skid-ders.Scientific bulletin of the Ukrainian National Forestry University, 26 (1), 196-203. Retrieved from https://nv.nltu.edu.ua/Archive/2016/26_1/32.pdf (in Ukrainian).
Brais, S, & Camire, С. (1998). Soil compaction induced by careful logging in the clay belt region of north western Quebec (Canada).Can. J. Sol. Science, 78, 197-206. https://doi.org/10.4141/S97-032
Drobikov, A. A. (1973). Change in the physic-chemical composition of water under the influence of logging. Silviculture, 3, 3-9 (in Russian).
DSTU ISO 7027:2003 (2004). Water quality. Determination of turbidity. Kyiv: Derzhspozhyvstandart of Ukraine (in Ukrainian).
Fulton, S. & West, B. (2002). Forestry Impacts on Water Quality. In Wear, D.N. & Greis, J. G. Southern forest resource assessment. (pp. 501-518). Gen. Tech. Rep. SRS-53. Asheville, NC: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Southern Research Station. 635 p. Retrieved from https://www.srs.fs.usda.gov/sustain/report/pdf/chapter_21e.pdf
Hedrick, L. B., Anderson, J. T., Welsh, S. A. & Lin, L. S. (2013). Sedimentation in Mountain Streams: A Review of Methods of Measurement. Natural Re-sources, 4, 92-104. https://dx.doi.org/10.4236/nr.2013.41011
Henley, W. F., Patterson, М. А., Neves, R. J., & Lemly, A. D. (2000). Effects of sedimentation and turbidity on lotic food webs: a concise review for natu-ral resource managers. Reviews in Fisheries Science, 8 (2). 125-139. Retrieved from https://www.srs.fs.usda.gov/pubs/1617
Konokova, B. A. (2001). The influence of logging on the change in the quality of the brook runoff in beech-fir stands (Doctoraldissertation). Retrieved from https://www.dissercat.com/content/vliyanie-rubok-na-izmenenie-kachestva-ruchevogo-stoka-v-bukovo-pikhtovykh-nasazhdeniyakh. (in Russian).
Konokova, B. A. (2012). The problem of preservation of fresh water quality in the mountains. New technologies, 2, 26-31 Retrieved from https://cyberleninka.ru/article/n/problema-sohraneniya-kachestva-presnyh-vod-v-gornyh-usloviyah (in Russian).
Korzhov, V. L. (2011). Improvement of forest resource management as factor of climate change mitigation. Scientific works of the Forestry Academy of Sci-ence of Ukraine: collection of scientific works, 9,189-193. Retrieved from http://fasu.nltu.edu.ua/index.php/nplanu/article/view/393/309 (in Ukraini-an).
Korzhov, V. L. (2015). Some Peculiarities of Hydrological Role of Mountain Forest Areas during Floods Formation. Scientific bulletin of the Ukrainian National Forestry University, 25.3, 9-16 Retrieved from https://nv.nltu.edu.ua/index.php/journal/article/view/1115 (in Ukrainian).
Maiorova, L. P., & Ryabukhin P. B. (2012). Logging influence on environment. Scientific bulletin of the Krasnodar State Agrarian University, 8, 73-77. Retrieved from https://readera.org/vozdejstvie-lesozagotovok-na-okruzhajushhuju-sredu-14082598 (in Russian).
National Best Management Practices for Water Quality Management on National Forest System Lands. (2012).USDA Forest Service publication FS-990а. Retrieved from https://www.fs.fed.us/naturalresources/watershed/pubs/FS_National_Core_BMPs_April2012.pdf
New Hampshire Best Management Practices for Erosion Control on Timber Harvesting Operations. (2016). New Hampshire, USA: New Hampshire Division of Forests and Lands. Retrieved from https://extension.unh.edu/resources/files/Resource000247_Rep266.pdf
Turbidity of the water. Instruments for determining turbidity (2007). Retrieved from http://www.eurolab.ru/mutnost_i_prozrachnost.(in Russian).
Watershed Condition Framework. A Framework for Assessing and Tracking Changes to Watershed Condition (2011). USDA Forest Service publica-tion FS-977. Retrieved from https://www.fs.usda.gov/sites/default/files/Watershed_Condition_Framework. pdf
Watershed Condition Classification Technical Guide. (2011). USDA Forest Ser-vice publication FS-978. Retrieved from https://www.fs.fed.us/biology/resources/pubs/watershed/maps/watershed_classification_guide2011FS978.pdf
West Virginia Silvicultural Best Management Practices for Controlling Soil Ero-sion and Sedimentation from Logging Operations. (2014). Charleston, USA: West Virginia Division of Forestry. Retrieved from https://www.wvforestry.com/pdf/DOFbmpManual2014.pdf
Wood, P. J. (1997). Biological effects of fine sediment in the lotic environment. Environmental Management, 21 (2), 203-217. Retrieved from https://link.springer.com/article/10.1007/s002679900019
Опубліковано
2020-06-04
Розділ
ЕКОЛОГІЯ ТА ПРИРОДНО-ЗАПОВІДНА СПРАВА