Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco як перспективний деревний вид для плантаційних лісових насаджень західного регіону України

Ключові слова: таксаційні показники; хід росту; густота; участь в складі; плантаційні насадження; Західний Лісостеп; Прикарпаття.

Анотація

Pseudotsuga menziesii є інтродуцентом з яскраво вираженою специфікою росту – порівняно повільноросла у молодому віці, але з наступним зростанням швидкості росту і підтриманням його високої інтенсивності впродовж тривалого періоду часу – до ста і більше років.

У молодих насадженнях до 25-30-річного віку псевдотсуга поступається за інтенсивністю росту ялині і особливо – модрині. При цьому перевага модрини за висотою та діаметром може складати два рази і більше. Якщо в чистих культурах псевдотсуга росте за Іаb класами бонітету, в дубово-дугласієвих – за Іа, в дугласієво-ялинових – за І, то в дугласієво-модриново-ялиновому – за ІІ класом бонітету, тоді як ялина росте за Іb, а модрина – за Іс  і вище класами бонітету. Після 35-річного віку псевдотсуга нарощує темпи росту і відставання її за середніми таксаційними показниками від модрини та ялини зменшується.

Для 35-річного віку в мішаних культурах за 60%-ої участі в складі, близьким до опти­маль­ного розміщення дерев дугласії можна вважати 4 × 3 м; при цьому відбувається добре очищення стовбурів від сучків, формування компактної крони за середньої її площі в межах 12-15 м2.

Після 35-річного віку і за участі в складі більше 60% дугласія суттєво нарощує інтенсивність росту і збільшення її густоти в усіх досліджених насадженнях супроводжується збільшенням запасу стовбурової деревини.

При плантаційному лісовирощуванні P. menziesii розраховувати на отримання значних запасів деревини до 30-40-річного віку не варто. Завдання полягає у подальшому вирощуванні насаджень в режимі оптимальної густоти, що забезпечить значне посилення інтенсивності росту деревного виду після вказаного віку, і вже в період 50-60 років запаси деревини сягатимуть 700 м3∙га-1 і більше.

Найвищих класів бонітету псевдотсуга Мензіса досягає  у насадженнях 40-60-річного віку за різних початкових схем розміщення садивних місць – 2,0-6,0 × 0,8-2,0 м.

Посилання

Бродович, Т. М. (1969). Лжетсуга (дугласия) в лесных насаждениях УССР. Лесоводство и агролесомелиорация, 16, 99-104 [Brodovich, T. M. (1969). False beetle (Douglasia) in the forest plantations of the Ukrainian SSR. Forestry & Forest Melioration, 16, 99-104 (in Russian)]
Бродович, Т. М., Шляхта, Я. М. (1979). Методические рекомендации по технологии создания промышленных культур дугласовой пихты в Карпатах. Львов: Львов. лесотехн. ин-т [Brodovich, T. M., & Shlyakhta, Ya. M. (1979). Methodological recommendations on the technology of creating industrial crops of Douglas fir in the Carpathians. Lviv: Lviv Forestry Institute (in Russian)]
Герушинський, З. Ю. (1996). Лісова типологія Українських Карпат. Львів: Піраміда. [Gerushynsky, Z. Yu. (1996). Forest typology of the Ukrainian Carpathians. Lviv: Piramida (in Ukrainian)]
Гірс, О. А., Маніта, О. Х., Миронюк, В. В., Свинчук, В. А., Березівський, Л. М. (2013). Лісотаксаційний довідник. Київ: Видавничий дім «Вініченко» [Girs, O. A., Manita, O. H., Myronjuk, V. V., Swingchuk, V. A., & Berezivskyy, L. M. (2013). Forest Inventory Directory. Kyiv: Vinichenko Publishing House (in Ukrainian)]
Горошко, М. П., Миклуш, С. І., Хомюк, П. Г. (2004). Біометрія. Львів: Камула [Goroshko, M. P., Myklush, S. I., & Khomyuk, P. G. (2004). Biometrics. Lviv: Kamula (in Ukrainian)]
Дебринюк Ю. М. (2013). Псевдотсуга Мензіса в Україні: розповсюдження, лі-сівничо-таксаційна характеристика та перспективи культивування. Лісів-ництво і агролісомеліорація, 122, 24-31 [Debryniuk, Yu. M. (2013). Pseudotsuga menziesii in Ukraine: distribution, forestry and assessment characteristics and prospects of cultivation. Forestry & Forest Melioration, 122, 24-31 (in Ukrainian)]
Дебринюк, Ю. М. (2018). Ресурсний потенціал та перспективи плантаційного лісовирощування в Україні. Основні проблеми й тенденції подальшого ро-звитку лісового господарства в Українських Карпатах: матеріали міжна-род. наук.-практ. конф., м. Івано-Франківськ, 4-6 жовтня 2018 р., 72-79 [Debryniuk, Yu. M. (2018). Resource potential and prospects of plantation afforestation in Ukraine. In The main problems and trends of further development of Forestry in the Ukrainian Carpathians, 72-79. Ivano-Frankivsk, Ukraine: Ukrainian Scientific-Research Institute of Mountain Forestry (in Ukrainian)]
Дебринюк, Ю. М. (2003). Ріст і продуктивність Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco в лісових культурах Українського Розточчя. Науковий вісник Укр. держ. лісотехн. ун-ту, 13.2, 21-32 [Debryniuk, Yu. M. (2003). Growth and productivity of Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco in forest crops of Ukrainian Roztocze. Scientific Bulletin of the Ukrainian State Forestry University, 13.2, 21-32 (in Ukrainian)]
Дебринюк, Ю. М. (2011). Технологічні аспекти створення і вирощування план-таційних лісових культур Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco у західному регіоні України. Лісівництво і агролісомеліорація, 118, 142-148 [Debryniuk, Yu. M. (2011). Technological aspects of creation and cultivation of plantation forest crops Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco in the western region of Ukraine. Forestry & Forest Melioration, 118, 142-148 (in Ukrainian)]
Калинин, М. И. (1983). Формирование корневой системы деревьев. Москва: Лесная промышленность [Kalinin, M. I. (1983). Formation of the root system of trees. Moscow: Forestry industry (in Russian)]
Матяш, В. В. (1988). Биология репродукции и семенная продуктивность лжетсуги Мензиса в Лесостепи Украины. Интродукция и акклиматизация древесных растений, 9, 21-24 [Matyash, V. V. (1988). Biology of reproduction and seed productivity of Pseudotsuga menziesii in the Forest-steppe of Ukraine. Introduction and acclimatization of woody plants, 9, 21-24 (in Russian)]
Остапенко, Б. Ф., Ткач, В. П. (2002). Типологія лісу. Харків: Харківський дер-жавний аграрний університет [Ostapenko, B. F., & Tkach, V. P. (2002). Forest typology. Kharkiv: Kharkiv State Agrarian University (in Ukrainian)]
Хмилевский, В. М. (1987). Повышение продуктивности лесов Лесостепи Укра-ины путем интродукции дугласии зеленой: автореф. … канд. с.-х. наук: 06.03.01 / УкрНДІЛГА. Харьков, 23 с. [Khmilevsky, V. M. (1987). Increasing the productivity of forests of the Forest-steppe of Ukraine by introducing green douglas (Doctoral dissertation, Ukrainian Research Institute of Forestry and Forest Melioration, Kharkiv, Ukraine) (in Ukrainian)]
Шляхта, Я. М. (1991). Итоги интродукции дугласии в лесных насаждениях Ук-раины. Folia dendrologia, 18, 245-254 [Shlyakhta, Ya. M. (1991). The results of the introduction of Douglas in the forest plantations of Ukraine. Folia den-drologia, 18, 245-254 (in Russian)]
Cole E., Lindsay A. R., Newton M., & Bailey J. D. (2018). Eight-year performance of bareroot Douglas-fir and bareroot and plug western larch Seedlings following herbicide applications, northeast Oregon, USA. New Forests, 49 (6), 791-814. https://doi.org/10.1007/s11056-018-9653-5
Bastien, J.-C., Sanchez, L., & Michaud, D. (2013). Douglas-Fir (Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco). Chapter 7. In: Pâques Luc E., 10427J, dir., Forest tree breeding in Europe. Current state-of-the-art and perspectives (pp. 325-369). Managing Forest Ecosystems, 25. Dordrecht, NLD: Springer. 527 p., https://doi.org/10.1007/978-94-007-6146-9_7. https://prodinra.inra.fr/record/196485
Burgbacher, H., & Greve, P. (1996). 100 Jahre Douglasienanbau im Stadtwald Freiburg. [100 years of Douglas fir cultivation in the Freiburg city forest] Allgemeine Forstzeitung, 51, 1109-1111 [in German]
Da Ronch F., Caudullo, G., & de Rigo, D. (2016). Pseudotsuga menziesii in Europe: distribution, habitat, usage and threats. In European Atlas of Forest Tree Species (рp. 146-147), Publisher: Publication Office of the European Union, Luxembourg
Kupka, I., Podrázský, V., & Kubeček, J. (2013). Soil-forming effect of Douglas fir at lower altitudes. Journal of Forest Research, 59, 345-351. https://doi.org/10.17221/27/2013-JFS
Meuer, H. (1953). Über die Beweggründe für die Anlage von Douglasien-Plantagen [About the motivation for the establishment of Douglas fir plantations] Allge-meine Forstzeitung, 8 (6), 101-104 [in German]
Moser, B., Bachofen, Ch., Müller, D. J., Metslaid, M., & Wohlgemuth, T. (2016). Root architecture might account for contrasting establishment success of Pseudotsuga menziesii var. Menziesii and Pinus sylvestris in Central Europe under dry conditions. Annals of Forest Science, 73 (4), 959-970. Retrieved from https://link.springer.com/article/10.1007/s13595-016-0574-1
Otto, H.-J. (1972). Zu den Standortansprüchen der Douglasie. [About the location requirements of the Douglas fir] Forstarchiv, 43, 62-65 [in German]
Podrázský, V., Remeš, J., Hart, V., & Moser, W. K. (2009). Production and humus form development in forest stands established on agricultural lands. Kostelec nad Černými lesy region. Journal of Forest Science, 55 (7), 299-305 https://doi.org/10.17221/11/2009-JFS
Podrázský, V., Čermák, R., Zahradník, D., & Kouba, J. (2013). Production of Douglas-fir in the Czech Republic based on national forest inventory data. Journal of Forest Science, 59 (10), 398-404. https://doi.org/10.17221/48/2013-JFS
Podrázský, V., Zahradník, D., Pulkrab, K, Kubeček, J., & Peňa, J. F. B. (2013). Hodnotová produkce douglasky tisolisté (Pseudotsuga menziesii /Mirb./ Franco) na kyselých stanovištích Školního polesí Hůrky, Písecko [Production value of Doulas-fir (Pseudotsuga menziesii /Mirb./ Franco) on acid sites of the School Forest Hůrky, Písek region] Zprávy lesnického výzkumu, 58, 226-232 [in Czech]
Šika, A., & Vinš, B. (1980). Rust douglasku v lesnich porostech ČSR [Douglas fir growth in forest stands of Czechoslovakia] Pr. VULHM, 28, 73-95 [in Czech]
Опубліковано
2020-12-28
Розділ
ЛІСОВІ КУЛЬТУРИ, ФІТОМЕЛІОРАЦІЯ, СЕЛЕКЦІЯ І ГЕНЕТИКА